بیت کوین
بیت کوین،پادشاه ارزهای دیجیتال و مفتخر به داشتن مدال طلا در استفاده عملی از سیستم بلاکچین است. به عقیده بسیاری از صاحب‌نظران، بیت کوین مستحق این است که عنوان طلای ارزهای دیجیتال و پادشاه آنها را به خود اختصاص دهد. از تعریف و تمجید که بگذریم، شناخت بیت کوین می‌تواند کلیدی باشد برای شناخت سایر ارزهای دیجیتال و تکنولوژی منحصربفرد بلاکچین. به همین دلیل، قصد داریم پیش از معرفی دیگر ارزهای دیجیتال و ساختار زنجیره‌های بلوکی، اندکی به گشت و گذار در دنیای بیت کوین و جهان پرهیاهوی آن بپردازیم. چرا که اگر مفهوم بیت کوین را به خوبی درک کنیم، ادراک سایر مفاهیم رایج در رمزارزها کار چندان دشواری نخواهد بود.
بیت کوین به زبان ساده
بیت کوین به زبان ساده به این شکل است که یک پول دیجیتال، بدون نیاز به حضور واسطه و از طریق یک شبکه با امنیت بسیار بالا عمل می‌کند. اصلی‌ترین موضوعی که بیت کوین را از تمام شکل‌های پول‌های پیش از خود متمایز کرده است، شکل غیرمتمرکز آن است. غیرمتمرکز به این مفهوم است که هیچ کس نمی‌تواند مالکیت آن را به عهده داشته باشد و کنترل شبکه آن به دست یک شخص واحد نخواهد بود. در حقیقت، کنترل بیت کوین به عهده کاربران آن است، نه بانک‌ها، دولت‌ها و نهادهای مالی خصوصی.
ساتوشی ناکاموتو همچنان در سایه
با گذشت بیش از یک دهه از معرفی بیت کوین، هویت خالق آن همچنان در پشت پرده پنهان مانده است. ساتوشی ناکاموتو، نام مستعار (یا شاید هم واقعی) فردی بود که اقدام به طراحی و راه‌اندازی بیت کوین کرد. هیچ کس تا کنون به هویت واقعی ساتوشی ناکاموتو پی نبرده است و هر کسی هم که ادعایی در این زمینه کرده است موفق به اثبات ادعای خود نشده است. یکی از جالب‌ترین نکات بیت کوین نیز همین ناشناس بودن و ناشناس ماندن هویت سازنده آن است. این موضوع نشان از این دارد که راه بیت کوین توسط کاربرانش باز می‌شود و حتی به سازنده خود هم احتیاجی ندارد!
بیت کوین و محدودیت تولید آن
غیر متمرکز بودن بیت کوین یک سر داستان است و محدود بودن کوین‌های آن یک سر دیگرش! نکته جالبی که در مورد بیت کوین وجود دارد این است که تعداد کل واحدهای آن برای استخراج شدن، محدود به ۲۱ میلیون است و بیش از این نمی‌تواند رشد کند. این موضوع غیرقابل تقلب است؛ چرا که در کدنویسی الگوریتم بیت کوین که برای همه قابل مشاهده است، این موضوع به درستی درج شده است. این ویژگی باعث می‌شود که خاصیت ضد تورمی در بیت کوین بوجود بیاید. بر خلاف ارزهای فیات چون دلار، ریال و یورو که دولت‌ها می‌توانند به هر مقدار که دلشان خواست از آن تولید کنند، تولید بیت کوین محدود به ۲۱ میلیون واحد خواهد بود. این مساله از نظر ریاضی اثبات شده است و بعد از استخراج کل بیت کوین‌ها، دیگر هیچ بیت کوینی استخراج نخواهد داشت و از آن پس، صرفاً داد و ستدهای آن اتفاق خواهد افتاد. یکی از دلایلی که باعث شده است ارزش بیت کوین تا این حد زیاد شود نیز همین موضوع است.
شفافیت و امنیت بالای بیت کوین
همواره مبحث شفافیت و امنیت، دو مقاله‌ای بوده‌اند که روبروی هم قرار می‌گرفتند. به این مفهوم که شفافیت یک موضوع می‌تواند امنیت آن را به خطر بیندازد. در مواردی نیز بسیار محتمل است که برای حفظ امنیت یک سیستم، از بروز شفافیت بسیار در آن جلوگیری به عمل آید. این مساله در مورد بیت کوین به خوبی حل شده است. به این ترتیب که در بیت کوین، هیچگونه اطلاعات هویتی از کاربران وجود ندارد. بلکه تمامی اطلاعات حساب‌ها، محدود به کدهای رمزنگاری شده‌ای هستند که متعلق به کیف پول کاربران است. یعنی تمام اطلاعات هویتی افراد در قالب کدهایی خلاصه می‌شوند که نشان دهنده آدرس کیف پول الکترونیکی آنها می‌باشد. برای ارسال و دریافت بیت کوین نیز هیچ احتیاجی به داشتن مشخصات کاربری، ایمیل یا شماره حساب بانکی نیست. بلکه هر کسی به راحتی می‌تواند کیف پول خود را راه‌اندازی کرده و اقدام به دریافت یا پرداخت بیت کوین نماید.
حال مساله شفافیت نیز به خوبی حل شده است. به این صورت که تمامی نقل و انتقالاتی که در بیت کوین انجام می‌شوند، قابل مشاهده برای تمامی افراد است. هر تراکنشی که در بیت کوین اتفاق می‌افتد، در دفتر کل غیرمتمرکز آن ثبت شده و برای همه به نمایش در می‌آید. صحت و سقم تراکنش‌ها را نیز ماینرها یا استخراج‌کنندگان تائید می‌کنند. سخت افزارهایی که در خدمت شبکه قرار گرفته‌اند این وظیفه را بر دوش می‌کشند که از دو بار خرج شدن بیت کوین جلوگیری به عمل آید. مثل اینکه در یک اتاق، برگ کاغذی را بالا بگیرید و از همه افراد بخواهید که از آن عکس بگیرند. بعد از آن، هر تغییری که در برگ کاغذ اصلی اتفاق بیفتد، در صورتی که به اعلام و تائید بقیه درنیاید، به هیچ وجه قابل پذیرش نخواهد بود.
بلاکچین؛ زیرساخت محکم ارزهای دیجیتال
خب بعد از همه توضیحات و تفاسیری که از بیت کوین، ارزهای دیجیتال و مفهوم و ماهیت پول داشتیم، نوبت به این رسیده است که در مورد فناوری و زیرساخت ارزهای دیجیتال صحبت کوتاهی داشته باشیم. فناوری زیرساختی بیت کوین و دیگر ارزهای دیجیتال، یک تکنولوژی منحصربفرد و جذاب به نام Blockchain است. در ابتدا بهتر است در مورد معنای تحت‌الفظی این فناوری سخن بگوییم. بلاکچین از دو واژه Block به معنای بلوک و Chain به معنای زنجیره تشکیل شده است. در ترجمه فارسی آن می‌توان زنجیره بلوکی را برای معنای لغوی بلاکچین در نظر گرفت.
به بیان ساده، بلاکچین یک سستم ثبت اطلاعات و گزارشات است. تفاوتی که بلاکچین با دیگر سیستم‌های ثبت اطلاعات دارد در این است که این نوع از تکنولوژی، اقدام به ثبت اطلاعات بین تمامی اعضای شبکه و کامپیوترهایی می‌کند که متصل به شبکه هستند و تمامی دیتاها را بین آنها به اشتراک می‌گذارد. در این بین، با استفاده از سیستم رمزنگاری یا کریپتوگرافی، امکان حذف اطلاعات یا دستکاری آنها را عملاً غیرممکن می‌سازد.
وقتی اطلاعاتی روی سیستم بلاکچین ذخیره می‌شود، بایستی امکان حذف یا تقلب و دستکاری در آن را به کل از ذهن خود بیرون کنید. به همین دلیل است که این فناوری، به عنوان یک پدیده جدید و منحصربفرد در دنیای آی‌تی شناخته شده است.
برای درک سیستم و ساختار بلاکچین، مجدداً به مثالی که در مورد بیت کوین زدیم باز می‌گردیم. فرض کنیم که در یک جمع ۱۰۰ نفره، یکی از حاضرین، برگه کاغذی که اطلاعاتی روی آن نوشته شده است را بالا گرفته و از دیگران می‌خواهد که از آن عکس بگیرند و آن را در گوشی موبایل خود ذخیره کنند. حال اگر برگه اصلی به هر نوعی دستخوش تغییر شده یا نابود شود، جای هیچ گونه نگرانی وجود نخواهد داشت. چرا که هر کدام از اعضای دیگر، اطلاعات حاوی برگه کاغذ را در سیستم خود ذخیره کرده‌اند. همچنین اگر هر یک از آنها با ادعایی مبنی بر داشتن اطلاعات دقیق‌تر وارد شود، تا زمانی که اطلاعات موجود در تمامی گوشی‌ها را به نفع خود تغییر ندهد، نخواهد توانست ادعای خود را ثابت کند. حال موضوع این است که مجمع بلاکچین و بیت کوین، چیزی بسیار فراتر از یک جمع ۱۰۰ نفره است و متشکل از میلیون‌ها کاربر است که هر کدام اطلاعات را در سیستم خود ذخیره کرده‌اند.
بلاکچین؛ منعطف و ساختارپذیر
سیستم بلاکچین دارای ساختارپذیری و انعطاف بسیار زیادی می‌باشد. بنابراین می‌توان هرگونه اطلاعاتی را روی آن ثبت و ضبط کرد. به جز ارزهای دیجیتال، می‌توان از آن برای کاربردهای بسیاری بهره برد. مثلاً در ساختار بلاکچین بیت کوین، برای ثبت اطلاعات و تراکنش‌های مالی بیت کوین استفاده می‌شود. در مورد سایر ارزهای دیجیتال نیز روند به همین صورت می‌باشد. اما داستان بلاکچین تنها محدود به ارزهای دیجیتال نیست و می‌توان از آن به عنوان یک دفتر کل برای ثبت هر نوع داده‌ای استفاده کرد. از عکس، موسیقی و فیلم گرفته تا قراردادهای املاک، هوش مصنوعی، بازی و هر نوع داده‌ای که بتوان آن را به صورت دیجیتال ثبت کرد.
بلاکچین در واقع یک دفتر کل توزیع شده است. دفتر کل‌ها از هزاران سال پیش استفاده می‌شدند که ابتدایی‌ترین شکل آنها، لوح‌های گلی و سنگی و دست‌نوشته‌های کاغذی بودند. با بروز کامپیوتر‌ها و اینترنت، دفترکل‌های دیجیتال که شایع‌ترین شکل آن، صفحات گسترده اکسل هستند روی کار آمدند. دفتر کل در علوم حسابداری به دفتر یا برگه‌ای می‌گویند که اطلاعات حساب‌ها در آن ثبت می‌شود. اما از این مفهوم در حوزه‌های دیگر نیز استفاده می‌شود و محدود به داده‌های مالی و حساب و کتاب نیست.
